Rzeszów – podkarpackie miasto pełne atrakcji

Rzeszów

Rzeszów to stolica województwa podkarpackiego i idealna baza wypadowa do zwiedzania naszej wschodniej granicy. Miasto nad Wisłoką może pochwalić się bogatą i długoletnią historią, bowiem jego losy sięgają jeszcze czasów średniowiecznych. Zapoznaj się z atrakcjami Rzeszowa i przekonaj się, że jest to idealne miejsce na weekendowy wypad.

Historia podkarpackiego miasta

Pierwsze pisane wzmianki o Rzeszowie pochodzą z XIV wieku, choć badania archeologiczne dowodzą, że ślady osadnictwa na terenie obecnego Rzeszowa pojawiły się już w epoce neolitu. Niemniej, gdy w 1354 roku król Kazimierz Wielki nadał miasteczku prawa miejskie, zaczęła się historia i rozwój Rzeszowa. Miasto to, jak większość polskich terenów, było przez następne stulecia kilkakrotnie zajmowane, jednak jego dynamiczny rozwój rozpoczął się dopiero w XIX wieku, po uzyskaniu wolności spod galicyjskiej władzy. Sam charakter miasta zmienił się po II wojnie światowej, kiedy to z terenów polskich zniknęły kresy i okolice Lwowa. Wtedy Rzeszów przejął miano ośrodka kulturalnego na ścianie południowo-wschodniej. Głośno zrobiło się o nim również w okresie transformacji w związku ze strajkami „Solidarności”. Efektem protestów była likwidacja więzienia na zamku Lubomirskich. W 1999 roku Rzeszów stał się stolicą świeżo utworzonego województwa podkarpackiego.

Pochodzenie nazwy

W swojej historii Rzeszów miał kilka nazw, w zależności o tego, kto w danym okresie miastem panował. Przyjęło się, że pierwotna nazwa miasta pochodziła od polskiego słowa „rzesza” lub również od nazwiska właścicieli miasta – Rzeszowskich. Potwierdza to łacińska nazwa miasta – Resovia. W XIX wieku miasto to było żartobliwie nazywane przez okolicznych mieszkańców „Mojżeszowem”, ze względu na przewagę ludności żydowskiej. Żydzi przybyli do miasta około XVII wieku, jednak w 1869 roku stanowili ponad połowę (54,5%) populacji. Miano „Mojżeszowa” jest połączeniem imienia Mojżesza i nazwy Rzeszów.

Rynek w Rzeszowie

Rzeszów, mimo że jest stolicą województwa, to średniej wielkości miasto – znajduje się na 20 miejscu w rankingu największych miast w Polsce pod względem powierzchni, a na 15 pod względem liczby ludności. Choć jak na stolicę województwa jest stosunkowo niewielkie, ma kilka ciekawych atrakcji do zaoferowania. Główną z nich jest rynek – choć stosunkowo niewielki, zachowuje swój urok. Pośrodku placu umieszczona jest studnia, drewniano i elegancko obudowana, a wokół niego roztaczają się XIX-wieczne kamieniczki z licznymi restauracjami, kawiarniami i pubami.

Rzeszów - rynek

Ratusz i hejnał

Centralnym budynkiem, który zaraz po wejściu wysuwa się na pierwszy plan, jest ratusz. Powstał w XV-XVI wieku, a w XIX wieku został odrestaurowany w neogotyckim stylu. Obecnie jest siedzibą Rady Miasta i pełni funkcję Urzędu Miejskiego. Ważnym elementem ratusza jest również wieża, której dzwon niegdyś ogłaszał początek i koniec godzin handlu na rynku. Dziś z wieży o każdej pełnej godzinie rozbrzmiewa hejnał miasta – kompozycja Tomasza Stańki, polskiego trębacza jazzowego pochodzącego z Rzeszowa. Po raz pierwszy miasto usłyszało swój hejnał w 2016 roku, choć konkurs miasto ogłosiło jeszcze w 1997 roku.

Studnia

W wielu polskich miastach charakterystycznym elementem starówki jest fontanna. Rynek Rzeszowa, zamiast fontanny, ma zabytkową studnię, którą odkryto stosunkowo niedawno, bo z początkiem XXI wieku. W 2001 roku rozpoczęły się prace instalacyjne, podczas których odkryto starą studnię (niegdyś była źródłem wody pitnej dla wszystkich mieszkańców Rzeszowa). Studnia z kamienną cembrowiną stanowi obecnie miejsce spotkań i odpoczynku w upalne dni – można się schować w cieniu jej drewnianego pawilonu z ręcznie ciosanego modrzewia.

Zobacz także: Darłowo – atrakcyjna turystycznie miejscowość nad Morzem Bałtyckim

Podziemna Trasa Turystyczna

Jedną z głównych atrakcji Rzeszowa, zlokalizowaną również w okolicach rynku jest Podziemna Trasa Turystyczna, która prowadzi przez Piwnice Rzeszowskie. W jaki sposób starówka Rzeszowa przeniosła się do podziemia? Otóż jeszcze w czasach średniowiecznych, kiedy miasto rozwijało się, a handel kwitł na rzeszowskim rynku, sklepikarze i właściciele kramów targowych pobudowali piwnice, które miały przechowywać sprzedawane towary. Ze względu na lessową glebę na tych terenach, piwnice musiały być obudowywane drewnem, a niekiedy i kamieniem. Z czasem, gdy handel zaczął zanikać, piwnice przestały być potrzebne, a część z nich uległa zniszczeniu. W czasie II wojny światowej służyły jako schronienie dla Żydów uciekających z getta. Po wojnie znowu o nich zapomniano, aż do samego końca XX wieku, kiedy podczas prac renowacyjnych władze miasta zdecydowały o utworzeniu podziemnej trasy dla turystów.

Pierwszy etap trasy, oddany do użytku w 2000 roku, miał długość 213 metrów. Kilka lat później, w latach 2005-2007, cały Rynek poddano gruntownym renowacjom. Trasa podziemna została wtedy wydłużona do 369 metrów i uzupełniona o budynek wejścia z poziomu Starówki. Kolejne prace rozpoczęły się w 2017 roku w ramach projektu „Rzeszowskie Piwnice – interaktywna instytucja kultury”. Jak nazwa wskazuje, Podziemna trasa zyskała nowe oblicze, interaktywne stoiska z eksponatami i sprzęt, który za pomocą techniki pozwala przybliżyć historię miasta i jego podziemi. Obiekt można zwiedzać od 3 stycznia 2022 roku w dwóch wersjach: „Interaktywna legenda” i „Obrazy historii”. Obie zajmują około 90-100 minut zwiedzania, a bilety można zakupić na stronie internetowej. Cena biletu dla osoby dorosłej to 25 zł, 20 zł – bilet ulgowy, 15 zł – z Kartą Dużej Rodziny. Atrakcja otwarta jest od wtorku do niedzieli w godzinach 10.00-19.00.

Co jeszcze zobaczyć w Rzeszowie?

Rynek Rzeszowa to główna, ale nie jedyna atrakcja turystyczna. Miasto ma o wiele więcej do zaoferowania, a większość z obiektów ulokowanych jest w niewielkich odległościach od siebie. Dlatego też Rzeszów jest tzw. compact city – idealnym miejscem na wypad na weekend.

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie - brama

Aleja Kasztanowa w Rzeszowie

Aleja Kasztanowa to jedna z ładniejszych i okazalszych ulic w Rzeszowie, idealna na spacer, zwłaszcza dla miłośników architektury. Przy tej ulicy stoją bowiem wille secesyjne, trzy zjawiskowe i bogato zdobione budynki, które wyglądem przypominają raczej miniaturowe pałace lub dworki. Można je podziwiać w cieniu drzew rosnących po drugiej stronie Alei. Po krótkim spacerze warto od razu udać się do ulokowanego wokół Alei Kasztanowej Zamku Lubomirskich.

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie

Ród Lubomirskich był bardzo silnie związany z Rzeszowem, szczególnie po objęciu władzy nad miastem w XVII wieku i przez dwa następne stulecia. Dlatego tez obecna wersja Zamku Rzeszowskiego powstała w 1906 roku na bazie Zamku Lubomirskich. Pierwotny zamek miał chronić miasto przed najazdami Tatarów, a gdy odbudowano go na nowo, nie zapomniano o fortyfikacjach obronnych. Budynek jest otoczony przez fosę oraz cztery bastiony. W czasach II wojny światowej pełnił funkcję więzienia i był miejscem egzekucji jeńców wojennych. Obecnie stanowi siedzibę Sądu Okręgowego, a zwiedzać go można jedynie w czasie pracy sądownictwa.

Tuż naprzeciwko zamku mieści się Letni Pałac Lubomirskich, który niestety jest zupełnie wyłączony dla turystów i należy do Okręgowej Izby Lekarskiej. Sam budynek jest wart obejrzenia z zewnątrz, ponieważ został zaprojektowany w secesyjnym stylu na planie litery „H”, na cześć Hieronima Augusta Lubomirskiego.

Pomnik Czynu Rewolucyjnego

W północnej stronie Śródmieścia niedaleko Dworca Głównego w Rzeszowie znajduje się Pomnik Czynu Rewolucyjnego, którego nie sposób pominąć – mierzy bowiem około 38 metrów. Pomnik ten nawiązuje do zrywów rewolucyjnych, które miały miejsce na terenach nazywanych Ziemią Rzeszowską (Rzeszowszczyzną). Pomysłodawcą był Władysław Kruczek, a twórcą projektu Marian Konieczny. Pomnik został odsłonięty w 1974 roku, z jednej strony przedstawia boginię zwycięstwa Nike, a z drugiej trzy rzeźby – robotnika, chłopa i żołnierza.

Ogrody Bernardyńskie w Rzeszowie

Tuż przy Pomniku Czynu Rewolucyjnego znajdują się Ogrody Bernardyńskie, gdzie warto udać się na spacer. Swoją nazwę zawdzięczają klasztorowi bernardynów, do którego należą. Tuż obok ogrodów ulokowany jest zespół klasztorny, w skład którego wchodzą kościół pw. Wniebowzięcia NMP, Sanktuarium Matki Boskiej Rzeszowskiej oraz oczywiście klasztor bernardynów. Same ogrody zawierają w głównej mierze niską roślinność i przecinane są licznymi ścieżkami, a każda z nich prowadzi do centralnego punktu, czyli niewielkiej fontanny z oczkiem wodnym.

Synagogi w Rzeszowie

Jak już wcześniej wspomniano, w Rzeszowie swego czasu mieszkało wielu Żydów, którzy rozwijali miasto i adaptowali na swoje potrzeby. Dlatego też w skład zabytków Rzeszowa wchodzą także synagogi, ulokowane na północny wschód od Rynku. Są one jedynie pozostałościami po dawnych obiektach sakralnych i służą jedynie do celów turystycznych. Jedna z nich – Synagoga Staromiejska – jest najstarszym budynkiem w Polsce związanym z historią Żydów. Można go zwiedzać jedynie z zewnątrz. Znajduje się przy ulicy Bożniczej i poznać ją można po charakterystycznej wieżyczce. Druga z nich – Synagoga Nowomiejska – powstała pod koniec XVII wieku i obecnie znajduje się w niej galeria sztuki BWA.

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie

Muzeum Dobranocek

Poza historycznymi zabytkami stolica Podkarpacia może zaoferować ciekawe miejsca również młodszym turystom. Jedną z popularniejszych atrakcji dla dzieci Rzeszowa jest Muzeum Dobranocek. To dobra atrakcja również dla ich rodziców czy dziadków, którzy mogą wrócić wspomnieniami do ulubionych bajek z dzieciństwa. Można zwiedzać wystawy stałe, które zawierają eksponaty lalek z filmów kukiełkowych, bohaterów bajek, takich jak m.in. Miś Uszatek, Mały Pingwin Pik-Pok i wiele innych. Wystawa dotyczy także samego procesu produkcji bajek – można obejrzeć stanowisko rysownika oraz folie animacyjne z bajki „Bolek i Lolek”. Nie zabraknie również eksponatów z zagranicznych bajek, takich jak „Wilk i Zając”, „Muminki”, czy „Krecik”. Organizowane są również wystawy czasowe. Muzeum można odwiedzać od wtorku do piątku w godzinach 9.00-17.00, a w soboty i niedziele od 10.00 do 18.00. Bilet normalny kosztuje 12 zł, ulgowy – 6 zł.

Zobacz także: Kaplica czaszek w Czermnej

Murale w Rzeszowie

Alternatywą dla tradycyjnego zwiedzania miast jest wycieczka szlakiem murali, która może przypaść do gustu szczególnie osobom zainteresowanym street artem. Na terenie Rzeszowa jest od kilku do kilkunastu murali, rozlokowanych po całym mieście. Niektóre są większe, inne mniejsze, dlatego wycieczka z mapą murali może okazać się ciekawym doświadczeniem. Na ścianach bloku można spotkać Irenę Sendlerową czy Tadeusza Nalepę lub zrobić zdjęcie przy saksofonie bądź z samolotem Łoś.

Co robić w okolicy Rzeszowa?

Po najważniejszych atrakcjach Rzeszowa czas na podróż poza granice miasta. Na szczęście nie trzeba jechać zbyt daleko, bowiem okolice stolicy Podkarpacia są równie interesujące. Jednym z chętnie odwiedzanych miejsc jest pałac w Łańcucie. Atrakcją jest nie tylko sam pałac, ale również rozległy park, idealny na spacery. Rodzinom z dziećmi poleca się lotnisko Jesionkę, gdzie z tarasu widokowego można obserwować start samolotów oraz klub jeździecki w Zabajce, gdzie można pojeździć na koniach i kucykach oraz zobaczyć bardziej egzotyczne zwierzęta w mini zoo. W Medynie Głogowskiej można wziąć udział w warsztatach garncarskich, a we wsi Markowa odwiedzić skansen i Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II Wojny Światowej.

Rzeszowskie ciekawostki

15 kilometrów od Rzeszowa w Bartkowicach znajduje się zalew, przy którym można wypocząć w upalne dni. Jednak wylegiwanie się na plaży możliwe jest również w samej stolicy Podkarpacia, a mianowicie na kąpielisku miejskim – Rzeszów Żwirownia. Miejska plaża to nie jedyna ciekawostka związana z miastem. Na przestrzeni lat działo się tu kilka ciekawych rzeczy. W 1851 roku na terenie obecnych obrzeży Rzeszowa zespół archeologów odnalazł czaszkę mamuta sprzed 14 tys. lat. Niespełna 100 lat później, w trakcie II wojny światowej na terenie parku papieskiego miało miejsce awaryjne lądowanie amerykańskiego bombowca (cała załoga przeżyła). Stosunkowo niedawno, bo w 2012 roku Rzeszów został okrzyknięty najbardziej studenckim miastem w Polsce, głównie ze względu na największą liczbę studentów. Miano studenckiego miasta odebrał Krakowowi.

Rzeszów to miasto, w którym każdy turysta znajdzie coś dla siebie. Jest dobre na weekendowy wypad solo, dla par, a także dla seniorów czy rodzin z dziećmi. Zabytki Rzeszowa przybliżą odwiedzającym historię miasta, a atrakcje dla dzieci (takie jak Muzeum Dobranocek) mogą przypaść do gustu nawet dorosłym!