Kielce – zaplanuj weekend w świętokrzyskim mieście

Kielce to położona w sercu Gór Świętokrzyskich stolica województwa świętokrzyskiego. Miasto, liczące niecałe 200 tys. mieszkańców stanowi gospodarcze i turystyczne centrum regionu. Kielce łączą w sobie ciekawą tkankę miejską z niezwykłą polską naturą. Warto zobaczyć tam rezerwaty przyrody nieożywionej, wejść do jaskini, a także przejść Szlakiem Miejskim. To miasto, w którym można odpocząć na wiele sposobów. Zobacz, jak zaplanować weekend w Kielcach!

Kielce – gdzie leży miasto – wszystko o jego historii

Kielce są przepięknie położone – znajdują się w południowej Polsce, w województwie świętokrzyskim. Położone są u stóp Gór Świętokrzyskich, najstarszych gór Europy. Miasto przecina rzeka Silnica, będąca prawostronnym dopływem Bobrzy. 

Kielce – powstanie osady i nadanie praw miejskich

Pierwsze wzmianki dotyczące Kielc jako osady targowej pochodzą z około 1084 r., choć przypuszcza się, że osada ta istniała już wcześniej. Od tego czasu rozległe terytoria na południe od Gór Świętokrzyskich należały do biskupów krakowskich. Kielce jako miasto pojawiają się w źródłach już w 1186 r., choć oficjalnie prawo magdeburskie nadano im w 1364 r. Mimo niszczycielskich najazdów tatarskich osada rozwijała się pomyślnie, a rozwój ten był możliwy dzięki obecności rud ołowiu, żelaza i srebra. Złoty czas Kielc przypadł na XV i XVI w. To wtedy, dzięki intensywnie rozwijającemu się górnictwu, miasto przeżywało ekonomiczny i demograficzny rozkwit. 

W Kielcach chętnie przebywali biskupi krakowscy, a na polecenie jednego z nich w XVII w. wybudowano wspaniałą rezydencję w stylu barokowym. Za projekt odpowiedzialny był włoski architekt Giovanni Trevano. Dziś znajduje się w niej siedziba Muzeum Narodowego.

Kielce po “potopie” szwedzkim i zaborach

Dobry czas Kielc  zakończył się w połowie stulecia. W 1655 r., w czasie „potopu” szwedzkiego, zostały niemal całkowicie spalone i obłożone wysoką kontrybucją. Miasto zaczęło podnosić się z upadku dopiero po kilkudziesięciu latach. Rozpoczęła się odbudowa gospodarki i kultury Kielc. Na początku XVIII wieku powstało seminarium duchowne i szkoła średnia, znajdująca się od 1735 r. pod patronatem Akademii Krakowskiej. Uruchomiono kopalnię wapienia na Kadzielni oraz dwie cegielnie. 

Zdecydowano również, że ziemie wokół Kielc zostaną odebrane biskupom i przejdą na własność państwa. W wyniku III rozbioru miasto znalazło się w zaborze austriackim (Galicja Zachodnia). W mieście wprowadzono język niemiecki jako urzędowy i rekrutowano żołnierzy do zaborczej armii. W 1809 r. do Kielc wkroczyło wojsko polskie, które ogłosiło przejęcie kraju przez polskie władze. Tym samym, Kielce należały od tamtej pory do Księstwa Warszawskiego. Po kongresie wiedeńskim, w 1815 r. ziemię kieleckę przyznano jednak rosyjskiemu zaborcy. W związku z tym, że za nową granicą pozostał Kraków, Kielce ustanowiono stolicą województwa krakowskiego. W 1816 r. Kielce stały się siedzibą Dyrekcji Głównej Górniczej, sprawującej dozór nad rozwojem przemysłu w regionie. W tym samym roku, dzięki staraniom Stanisława Staszica, otwarto Szkołę Akademiczno-Górniczą, pierwszą wyższą uczelnię techniczną w Polsce.

Zobacz także: Rzeszów – podkarpackie miasto pełne atrakcji

Kielce XIX i XX wieku

Rozwój Kielc zahamował wybuch powstania listopadowego. Po stłumieniu powstania w miejsce województwa krakowskiego utworzono gubernię, w której władzę sprawował wojskowy naczelnik. Po zajęciu Kielc przez Rosjan rozpoczęły się represje, a za wsparcie zrywu narodowego miasto ukarano szeregiem kontrybucji. Wielu mieszkańców zostało pozbawionych majątku i trafiło na Syberię lub do więzień. W 1867 r. przebudowany Pałac Biskupów stał się siedzibą rosyjskiego gubernatora.

Od 1862 r. w mieście mogli oficjalnie osiedlać się Żydzi, co spowodowało szybki rozwój tej społeczności na terenie Kielc. Miasto, mimo że terroryzowane przez Rosjan, zaczęło się odradzać. Połączono je linią kolejową z Radomiem i Dąbrową Górniczą, rozpoczęto stawianie fabryk, a także wybudowano elektrownię. 

Po wybuchu I wojny światowej Kielce na chwilę odbiło wojsko polskie, wchodzące do miasta pod wodzą Józefa Piłsudskiego. To tutaj Piłsudski zaprzysiągł I Pułk Legionów Polskich (dzięki czemu Kielce nazywano w okresie międzywojnia „miastem Marszałka”). Wkrótce jednak ponownie zajęli je Rosjanie, którzy stacjonowali tu do maja 1915 roku. Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r., Kielce zyskały status stolicy województwa. Kolejny raz miasto rozkwitało: zakładano nowe przedsiębiorstwa i fabryki, budowano dzielnice mieszkaniowe. W 1926 r. powstała nowa elektrownia, w 1927 r. oddano do użytku sieć kanalizacyjną, a dwa lata później — sieć wodociągową. Dzięki prężnemu rozwojowi przemysłowemu, Kielce stały się ważnym punktem na mapie Centralnego Okręgu Przemysłowego.

II wojna światowa odcisnęła na Kielcach ogromne piętno. W wyniku niemieckich bombardowań wiele obiektów miejskich zostało zniszczonych, a miasto zajęto już 6 września 1939 r. W Kielcach żyła duża społeczność żydowska, dlatego też w kwietniu 1941 r. Niemcy utworzyli tu getto, w którym zamknęli prawie 30 tys. Żydów. Około 20  tys. osób — głównie kobiet, starców i dzieci, wywieziono w sierpniu 1942 r. do obozu zagłady w Treblince. W latach 1942–1943 niemieccy okupanci dokonywali licznych egzekucji na ludności polskiej i żydowskiej. Szacuje się, że zamordowali kilkanaście tysięcy osób. W 1945 r. miasto zostało zajęte przez Rosjan.

Okres powojenny to czas intensywnej odbudowy Kielc. Stawiano liczne osiedla mieszkaniowe, powstała także Politechnika Świętokrzyska. Miasto rozwijało się dynamicznie, a wraz z nim rynek usług i przemysł.

Kielce – skąd się wzięła taka nazwa?

Według legendy, powstanie nazwy miasta jest związane z Mieszkiem, synem Bolesława Śmiałego, który polował w lasach znajdujących się na obecnym terenie Kielc. W trakcie jednego z polowań zgubił swoich towarzyszy i nie mogąc przez wiele godzin ich znaleźć, położył się i wyczerpany poszukiwaniami zasnął. Osłabionemu Mieszkowi objawił się św. Wojciech i uniesionym pastorałem nakreślił szlak, w którego miejscu pojawiło się źródło. Mieszko obudził się i posilił świeżą, czystą wodą. Pijąc wodę ze strumienia, zauważył leżące nieopodal kły – być może należące do dzika. Posilony wodą, odzyskał siły i wyruszył na poszukiwanie orszaku. Odjeżdżając z miejsca objawienia postanowił wybudować tu gród z kościołem. Na pamiątkę życiodajnej wody ze źródła, rzekę nazwano Silnicą, a gród Kielcami, od znalezionych kłów. 

Choć są legendy, które mówią, że nazwa miasta pochodzi od rodu Kielców lub Kiełczów to historia o Mieszku stała się tą najbardziej popularną. O tym, że mieszkańcy Kielc lubią tę opowieść świadczy chociażby postawiony na Placu Artystów pomnik dzika Kiełka.

Weekend w Kielcach – TOP 10 atrakcji

W Kielcach i okolicach atrakcji jest naprawdę wiele. Sporo czasu warto poświęcić na spacer po mieście, zobaczenie kieleckiej starówki i przyjrzenie się architekturze miasta. 

Poniżej znajdziesz krótki przewodnik po Kielcach – atrakcjach na weekend. 

Deptak główny – Ulica Sienkiewicza

Zwiedzanie Kielc warto zacząć od spaceru deptakiem głównym. Reprezentacyjny deptak znajduje się na ulicy Henryka Sienkiewicza i liczy 1270 metrów. Jest tym samym jedną z najdłuższych ulic w Polsce. Deptak rozpoczyna się przy Placu Niepodległości, nieopodal dworca PKP, a kończy przy Placu Moniuszki. W latach 2001 – 2006 ulica przeszła gruntowny remont.

Rynek w Kielcach

Jakie atrakcje za darmo Kielce proponują turystom? Przede wszystkim piękną architekturę, której przykładem jest Rynek! Nazywany “kielecką starówką”, znajduje się w ścisłym centrum Kielc, a jego powstanie szacuje się na XII wiek. Malownicza zabudowa Rynku pochodzi głównie z XIX i XX wieku. Spacerując po starówce, warto zwrócić uwagę na Ratusz, a także na stojącą niedaleko niego kamienicę z 1767 roku. W 2011 roku otwarto Rynek po rewitalizacji, mającej na celu uczynić go miejscem jeszcze przyjemniejszym dla lokalnych mieszkańców i turystów.

Park Miejski im. Stanisława Staszica – jeden z najstarszych parków w Polsce

Ten wyjątkowej urody park zajmuje około 7 hektarów powierzchni, z czego ponad hektar przypada na staw. Uroku dodaje mu płynąca zachodnim obrzeżem rzeczka Silnica. Obrzeże utwardzonego placu w pobliżu ulicy Zamkowej zajmuje muszla koncertowa.

Jest to jeden z najstarszych parków miejskich urządzony na pozostałościach ogrodu użytkowo-ozdobnego z XVIII wieku. To park wyróżniający się na tle klasycznych parków miejskich znacznymi walorami krajobrazowymi. Został zaprojektowany w stylu eleganckich parków angielskich, z zespołem rzeźb i pomników.

Pomnik Dzika

Pomnik, znajdujący się przy Placu Artystów jest nawiązaniem do najbardziej popularnej legendy o powstaniu Kielc. Wykonał go Bolesław Michałek, artysta z Istebnej. Dzika otaczają płaskorzeźby ze scenami z legendy, wykonane przez kieleckiego rzeźbiarza Arkadiusza Latosa. Dzikowi nadano nawet imię – “Kiełek”.

Zobacz także: Pałac Kultury i Nauki w Warszawie – co kryje w sobie najwyższy budynek w Warszawie?

Skałka Geologów na Kadzielni i jaskinie

Kadzielnia to charakterystyczne dla krajobrazu Kielc wzgórze o wysokości 295 m n.p.m. usytuowane w południowej części miasta. Nazwa “Kadzielnia” pochodzi od roślin występujących na zboczach wzniesienia, z których sporządzano kadzidła. Ochroną rezerwatową objęta jest Skałka Geologów, będąca szczytem pierwotnego wzgórza. Kadzielnia jest obiektem ciekawym głównie ze względów geologicznych. Można zobaczyć tu wykształcone wapienie rafowe zawierające wiele skamieniałości koralowców i innych zwierząt morskich (np. ryb pancernych) sprzed 350 milionów lat. Ciekawostką wartą obejrzenia są występujące na Kadzielni obok krasu kopalnego schroniska, leje i jaskinie. Tych ostatnich jest w rezerwacie 25. 

Wzgórze Zamkowe – Pałac Biskupów Krakowskich

Będąc w Kielcach nie można pominąć Wzgórza Zamkowego – obiektu o szczególnym znaczeniu kulturowym. Warto zrobić sobie wycieczkę na wypiętrzone na wysokość 280 metrów n.p.m. wzniesienie, by zobaczyć najważniejsze zabytki Kielc. Do budowli usytuowanych na jego szczycie należy katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz dawny pałac biskupi. Obecnie jest to siedziba Muzeum Narodowego w Kielcach, ze zrekonstruowanym ogrodem włoskim.

Bazylika Katedralna

Choć nie wszyscy lubią zwiedzać obiekty sakralne, w Kielcach warto zobaczyć przynajmniej  ten jeden. To górująca w centrum miasta katedra – perła architektury sakralnej. Wraz z Pałacem Biskupów Krakowskich stanowi o wyjątkowych walorach nie tylko Wzgórza Zamkowego, ale i całych Kielc. Choć obecna Bazylika Katedralna pochodzi z XVII wieku, to jej początki sięgają daleko wstecz, bo aż do średniowiecza.

Karczówka i zabytkowy klasztor bernardynów

Karczówka to jedno z najpiękniejszych miejsc widokowych w Kielcach. Z położonego 341 m n.p.m. wzniesienia można oglądać rozległą panoramę Gór Świętokrzyskich. Na szczycie wzniesienia ulokowany jest kościół pw. św. Karola Boromeusza oraz klasztor należący dawniej do oo. Bernardynów. Panoramę można podziwiać z tarasu widokowego obok dawnej kaplicy Matki Boskiej Fatimskiej, a także z wieży kościelnej. 

Muzeum Zabawek – Atrakcje dla dzieci – Kielce

Jakie jeszcze atrakcje Kielce oferują turystom? Oczywiście te dla najmłodszych! Wśród nich znajduje się Muzeum Zabawek i Zabawy. Powstało w 1979 r. jako Muzeum Zabawkarstwa. W zbiorach muzeum znajduje się mnóstwo eksponatów historycznych, jak i współczesnych. W muzeum pojawiają się regularnie także wystawy tematyczne.

Rezerwat Wietrznia

Rezerwat Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego znajduje się w południowo-wschodniej części Kielc. Chroniony obszar jest rezerwatem przyrody nieożywionej, obejmującym prawie 18 hektarów. Jest to największe w Kielcach miejsce tego typu. Rezerwat jest nie lada gratką dla miłośników geologii. Można w nim obserwować skamieniałości takie jak koralowce, stromatopory, liliowce, ramienionogi i ślimaki. Na terenie rezerwatu istnieje 5 schronisk skalnych i jaskiń. Najdłuższa z nich liczy 60 m – Jaskinia na Wietrzni.

Kielce są niezwykle bogate w atrakcje turystyczne, wśród których znajdują się zarówno perły architektoniczne, jak i niezwykłe obszary ukształtowane przez naturę. Bogata baza noclegowa i gastronomiczna sprawia, że można spędzić tam przyjemny weekend, poznając historię tego niezwykłego miasta, a jednocześnie obcując z polską, przepiękną przyrodą.