Pierwsza stolica Polski, czyli Gniezno to miasto, o którym każdy z pewnością słyszał. Tak naprawdę to tam zaczęła się budować historia naszego kraju. Planujesz odwiedzenie tego niewielkiego miasta, którego jednak dzieje są bardzo bogate? Dowiedz się, co warto zobaczyć podczas pobytu tam i poznaj najciekawsze zabytki.
Spis treści
Gniezno – historia pierwszej stolicy Polski
Pierwsze ślady Gniezna pochodzą już z połowy X wieku. To wtedy na Wzgórzu Lecha powstał pierwszy gród. Zyskał on większą sławę, kiedy Polska przyjęła chrzest, a następnie powstały gród stał się stolicą kraju, a także w 1000 roku, kiedy odbył się tam zjazd gnieźnieński. Miasto zostało kilkukrotnie zniszczone między innymi przez najazdy krzyżackie, a także inne klęski typu pożary. Pełniło ono też istotną rolę w Powstaniu Wielkopolskim.
Skąd taka nazwa?
Nazwa miasta również nie jest przypadkowa. Według legend uważa się, że wzięła się ona od gniazda, które występuje w legendzie o Lechu, Czechu i Rusie. Pierwszy z nich zdecydował się na to, aby to właśnie tam osiedlić się ze swoją rodziną. Istnieje również teoria, że jego nazwa miasta wzięła się od znajdującego się kiedyś na tamtejszych ziemiach jeziora, które otaczało gród mieszczący się na wzgórzu.
Top 10 atrakcji w Gnieźnie
Gniezno jest miastem ściśle powiązanym z historią. Z tego też powodu większość atrakcji ma związek właśnie z nią. Znajdziesz tam zarówno zabytki architektoniczne, liczne muzea, jak i tereny zielone, które zachęcają do spacerów. Z pewnością każdy odnajdzie tam coś dla siebie. Poznaj top 10 atrakcji w pierwszej stolicy Polski!
Katedra gnieźnieńska
Katedra gnieźnieńska bywa też nazywana często sanktuarium św. Wojciecha. To właśnie tam został pochowany patron Polski. Miejsce dla znajdującej się na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie katedry, wybrał pierwszy władca Polski, czyli Mieszko I. Tam również odbyły się koronacje pierwszych pięciu królów.
Pierwszy murowany budynek powstał w stylu romańskim. Po ataku Krzyżaków na Gniezno została on jednak przebudowana w stylu gotyckim. Obecny wygląd katedry zawdzięcza się przebudowaniu budynku około XVIII wieku. Od 1931 roku ma ona tytuł bazyliki mniejszej, który został jej nadany przez papieża Piusa XI.
Odwiedzając ją, warto zwrócić uwagę na znajdujące się w niej organy. Ciekawe do zobaczenia jest również pozłacane prezbiterium, w którym znajduje się relikwia św. Wojciecha. Oprócz tego zwróć również uwagę na liczne kaplice. W jednej z nich znajduje się relikwia Jana Pawła II.
Katedrę można zwiedzać od godziny 9 do 17 w sezonie letnim (od maja do końca września), a także od 6 do 16 w pozostałych miesiącach. Wstęp nie jest możliwy jedynie w niedziele. Oprócz tego warto wdrapać się również na taras widokowy na jednej z wież i móc podziwiać z niej panoramę Gniezna.
Zobacz także: Lanckorona – „miasto aniołów” w województwie małopolskim
Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej
Istniejące od 1991 roku Muzeum Archidiecezjalne powstało z inicjatywy biskupa gnieźnieńskiego Józefa Glempa. Mieści się ono tuż obok katedry, a więc nie trzeba się zbytnio od niej oddalać, aby je zobaczyć. W jego zbiorach można znaleźć ogromną kolekcję sakralnych eksponatów jak przykładowo kielichy i pierścienie pochodzące z okresu romańskiego i gotyckiego. Obejrzysz tam również liczne monety i medale, a także portrety trumienne. Zadaniem muzeum jest również opieka nad skarbcem znajdującym się przy Katedrze Gnieźnieńskiej, którego zbiory porównuje się do zbiorów na Jasnej Górze czy Wawelu.
Wstęp do Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej jest możliwy od poniedziałku do soboty w godzinach 9-17 od maja do września, oraz 9-16 w pozostałe miesiące. Normalny bilet wstępu to koszt 13 złotych, natomiast bilet ulgowy to koszt 9 złotych.
Drzwi gnieźnieńskie
Drzwi gnieźnieńskie zwane też Drzwiami św. Wojciecha są zabytkiem pochodzących z okresu romańskiego. Te ponad 3-metrowe drzwi zostały odlane ze stopu między innymi miedzi i cyny. Umieszczono je w południowej części katedry gnieźnieńskiej. Na drzwiach przedstawiono 18 kwater związanych z życiem św. Wojciecha. Znaleźć tam można takie, które przedstawiają między innymi wydarzenia związane z misją w Prusach, jak i takie, które przedstawiają ważne momenty z jego życia przed jego przybyciem do Polski.
Parowozownia
Parowozownia jest miejscem, które z pewnością przypadnie do gustu wszystkim fanom transportu, ale również techniki. Jej budowę rozpoczęto w okolicach 1875 roku obok stacji kolejowej w Gnieźnie. W dalszych latach jednak ją rozbudowywano. Na jej terenie znajduje się między innymi stare budynki powiązane z koleją, jak np. wagonownia sprzed czasów wojennych, jak i jedyny w Europie drewniany żuraw węglowy.
Funkcjonowanie parowozowni zakończono w 2009 roku, a obecnie jest udostępniana od czasu do czasu turystom. To kiedy jest otwarta, można sprawdzić bezpośrednio na stronie obiektu. Zwiedzanie terenu ma charakter spaceru po zabytkowych budynkach. Koszt biletu to 15 złotych dla osób dorosłych, natomiast dla dzieci i młodzieży to koszt 10 złotych. Warto jednak zainteresować się odbywającymi się tam corocznie Dniami Pary, podczas których zwiedzanie parowozowni jest darmowe.
Stare Miasto w Gnieźnie
Jedną z dzielnic Gniezna jest Stare Miasto. Dotrzeć do niej jest bardzo łatwo, gdyż mieści się tam ulica Tumska, która jest jedną z ulic właśnie w tej dzielnicy. Spacerując nią, możesz zaobserwować liczne kamienice pochodzące z różnych okresów, lecz obecny układ ulic powstał po roku 1819, kiedy to pożar zniszczył sporą część miasta i należało ją odbudować. Można zaobserwować tam występujące miejscami czerwone cegły, które pokazują granice miasta przed pożarem.
Centrum Starego Miasta stanowi plac. Przed wejściem na niego od strony katedry można zaobserwować ułożony z kostki brukowej herb Gniezna. Po drugiej stronie rynku można natomiast dostrzec półkole, na którym widoczne są herby innych polskich miast należących do Związku Miast Polskich.
Park Piastowski
Znajdujący się wzdłuż jednego z jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego (Jezioro Jelonek) Park Piastowski to świetne miejsce, w którym możesz odpocząć w trakcie zwiedzenia miasta, ale nie tylko. W ostatnich latach przechodzi on rewitalizację, dzięki której powstaje tam coraz to więcej ławek, alejek, a także innej infrastruktury, która pozwala na spędzenie w nim swojego wolnego czasu.
Muzeum Początków Państwa Polskiego
Tuż obok Park Piastowskiego znajduje się jedna z ciekawszych atrakcji w Gnieźnie. Jest to właśnie Muzeum Początków Państwa Polskiego. Poznasz w nim nie tylko historię kraju, ale również historię miasta. Znajdują się tam zarówno wystawy stałe, jak i czasowe. Wśród nich wymienić można między innymi wystawę Początki państwa polskie, na której obejrzysz historię państwa. Oprócz niej znajdziesz tam również wystawę poświęconą sztuce romańskiej, a także taką poświęconą jedynie ceramice. Wystawy czasowe warto natomiast śledzić na bieżąco na stronie muzeum.
Muzeum Początków Państwa Polskiego czynne jest od wtorku do niedzieli w godzinach 9-18. Cena biletu normalnego to koszt 15 złotych, natomiast ulgowego to 12 złotych. Warto wiedzieć również, że w niedziele wstęp do muzeum jest nieodpłatny. Oprócz tego jest to również miejsce, które jest przyjazne zwierzętom, a więc bez problemu na zwiedzanie możesz wybrać się ze swoim czworonogiem.
Zobacz także: Cieszyn na weekend – zwiedzanie Śląska
Szlak Traktatu Królewskiego – króle i króliki
Podążając trasą szlaku Traktu Królewskiego, masz okazję zobaczyć wszystkie najważniejsze zabytki w Gnieźnie. Jego trasa powstała w 2018 roku i jest jedną z ciekawszych atrakcji w dawnej stolicy Polski. Oprócz tego na jego trasie znajdują się rzeźby postaci związanych z historią kraju. Znajdziesz tam między innymi rzeźbę przedstawiającą Bolesława Chrobrego, ale również i postać Lecha pochodzącą z legendy o powstaniu kraju. Mieszczą się tam również rzeźby królików. Dlaczego akurat ich?
Wiąże się to z etymologią słowa królik, które ściśle powiązane jest ze słowem król. Na trasie gnieźnieńskiego Traktu Królewskiego spotkasz aż 15 ich rzeźb. Warto pobrać aplikację Królika GOń, która pozwala Ci znaleźć je wszystkie. Przy każdym z nich możesz spróbować swoich sił w quizach. Taka aplikacja i zabawa z poszukiwaniem królików to świetny pomysł na zwiedzanie miasta z dzieckiem. Można nie tylko dzięki temu spędzić rodzinnie czas, ale także poznać różne ciekawe historie.
Zamek na Wzgórzu Lecha
Choć zamku w Gnieźnie nie można fizycznie zobaczyć, ponieważ nie istnieje, to jednak to jednak dowodów na jego istnienie kiedyś na Wzgórzu Lecha jest kilka. Znaleziono je zarówno w średniowiecznych zapiskach, jak i w trakcie wykopalisk archeologicznych. Jego twórcą miał być książę Władysław Odonic, który był mocno powiązany z Gnieznem. Zamek był również kilkukrotnie rozbudowywany. W skład ówczesnej budowli wchodziły między innymi bramy, a także mury i inne budynki zamkowe. Elementem zamku, który zachował się do czasów współczesnych, jest fragment baszty obronnej. Znajduje się on jednak pod ziemią.
Szlaki w Gnieźnie
Samo Gniezno, jak i jego okolice obfituje w wiele szlaków turystycznych. Poruszać się po nich możesz zarówno pieszo, jak i rowerem.
Do jednych z ciekawszych gnieźnieńskich szlaków należy seria szlaków pieszych „Spacery po Gnieźnie”. Obecnie jest ich 4, a ich tematyka jest dosyć różnorodna. Co możesz zobaczyć na trasie każdego z nich?
- „Ulica Chrobrego – Szlifowanie Karei” – pozwala na poznanie historii jednej z głównej ulic Gniezna i poznać około dwustuletnią historię jej powstania.
- „Śladami Powstania Wielkopolskiego” – na nim poznasz miejsca powiązane z wydarzeniami Powstania Wielkopolskiego, które miały miejsce w Gnieźnie.
- „Znani Nieznani” – na trasie tego szlaku masz szansę poznać postaci znane, ale również takie, które zostały zapomniane na przestrzeni lat, a żyły na terenie Gniezna.
- „Najstarsze Cmentarze” – prowadzi przez najstarsze cmentarze oraz pozwala zobaczyć wiekowe nagrobki m.in. osób walczących o niepodległość.
Oprócz szlaków pieszych dostępne są także szlaki rowerowe. Mają one kilka poziomów trudności, a także mają różnorodną tematykę. W okolicy Gniezna znajdziesz szlaki rowerowe zarówno powiązane ściśle z przyrodą, jak i historią.
Ciekawostki o Gnieźnie
Na temat Gniezna można znaleźć wiele ciekawostek, które pozwalają na poznania miasta, trochę od innej strony. Oto kilka z nich:
- Gniezno położone jest na siedmiu wzgórzach. Pierwszy gród został natomiast położony na jednym z nich, a dokładnie na Wzgórzu Lecha.
- Pierwsza w Polsce gazeta codzienna powstała właśnie w Gnieźnie. Nosiła ona tytuł „Lech – Gazeta Gnieźnieńska” i była wydawana przez ponad 40 lat.
- Miasto uznaje się za pierwszą stolicę Polski, jednak kwestia ta jest poddawana dyskusjom. Dlaczego? Dawniej stolicą kraju był gród, w który mieszkał władca. Ci jednak często się przemieszczali, a więc więcej miast również można byłoby uznać za stolicę państwa.
- Zapoczątkowane w roku 1000 zjazdy gnieźnieńskie cały czas się odbywają.
Informacje praktyczne – jak dojechać, gdzie zaparkować?
Dojazd do Gniezna jest bardzo prosty zarówno dla osób, które poruszają się samochodem, jak i dla tych, którzy wolą poruszać się transportem publicznym. Można tam dotrzeć za pomocą pociągu. Dla kierowców natomiast bez problemu znajdzie się miejsce, w którym można zaparkować. Parkingi znajdziesz w wielu miejscach, także przy zabytkach. Po mieście natomiast bez problemu możesz poruszać się komunikacją miejską, ale również za pomocą rowerów miejskich. Z roku na rok w mieście przybywa miejsc noclegowych. Możesz skorzystać tam z wielu hoteli, ale również prywatnych pokojów i apartamentów.
Gniezno, które było kiedyś pierwszą stolicą Polski to z pewnością miasto, które chociaż raz trzeba odwiedzić. Można tam na wiele sposobów zapoznać się z historią kraju, ale również samego miasta. Pozwalają na to liczne zabytki, a także muzea.
